راه‌حل اصلی بازار ارز تصویب FATF است

اعتماد نوشت: پس از عرضه اوراق مرابحه ارزی که مختص متقاضیان کلان بود، حال نوبت به عملیاتی شدن بازار سلف ارزی رسیده که پیش‌بینی می‌شود این بازار در حجم‌های خرد نیز پذیرای متقاضیان باشد. این خبر را محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی روز یکشنبه در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اعلام کرد و گفت: در مرکز مبادله ایران به زودی ارز بازار سلف راه‌اندازی می‌شود و تلاش می‌کنیم به این واسطه ارز را پیش‌فروش کنیم تا اطمینان خاطر را درخصوص نوسانات نرخ ارز به وجود آوریم.

از ابزار سوآپ استفاده خواهیم کرد، هم‌اکنون در سامانه نیما ارزی که عرضه می‌کردیم محدودیت بر روی درهم بود به همین دلیل نیز تلاش کردیم یوآن و سایر ارزهای‌مان را سوآپ کنیم و با درهم عرضه کنیم.

در حال حاضر میزان درهمی که در سامانه نیما عرضه می‌کنیم، برایش تقاضا وجود ندارد و عرضه بیش از میزان تقاضاست. این امر درخصوص یورو نیز صادق است. وی در ادامه با بیان اینکه بخش عمده‌ای از نیازهای ارزی کشور در مرکز مبادله ارز و طلا تأمین می‌شود، اظهار کرد: تاکنون بالغ بر ۵۹ میلیارد دلار ارز برای تأمین نیازهای ارزی در این مرکز داشتیم که این رقم ۶۰ درصد بیشتر از متوسط چهار سال گذشته و ۱۰ درصد بیشتر از متوسط تأمین ارز در سال قبل بوده است. به عقیده بسیاری از فعالان اقتصادی راه‌اندازی چنین بازاری می‌تواند تاثیر چشمگیری بر پیش‌بینی‌پذیر شدن نرخ ارز در کشور داشته باشد که این امر گام بزرگی در جهت بهبود فضای کسب‌وکار کشور است.

راه‌اندازی بازارهای ارزی

اثرات بلندمدتی ندارد

سیدمرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشکده اقتصاد شهید چمران اهواز در مورد راه‌اندازی بازار سلف ارز به «اعتماد» گفت: بعید است چنین سیاست‌هایی اثرات بلندمدتی داشته باشند؛ اما این روش‌ها هم در چارچوب سیاست‌های اقتصادی گذشته مطرح شده‌اند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: با توجه به اینکه منشأ تحولات و بی‌ثباتی‌های ارزی، خارج از اراده سیاست‌گذار پولی کشور است، اگر عوامل اختلال در روند اقتصادی کشور از کار بیفتند، شاید این سیاست‌ها هم کمی اثرگذار باشند.

او با بیان اینکه بخشی از سیاست تشکیل بازار سلف ارزی به جمع‌آوری نقدینگی با هدف کاهش تورم و ثبات نرخ ارز در کشور برمی‌گردد، افزود: البته این موضوع به استقبال مردم از این بازار برمی‌گردد و در صورتی که مردم به این بازار اعتماد کنند شاید تا حدودی به جمع‌آوری ارز هم کمک کند اما اگر هدف اثرگذاری بر روی نرخ ارز است بسیار بعید است تا مادامی که عوامل بیرونی فعال باشند این سیاست‌ها هم تاثیر چندانی داشته باشد.

صادرات بسیار پر هزینه شده است

این کارشناس اقتصادی در مورد راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا نیز گفت: به اعتقاد بنده ساختارهای اینچنینی همیشه نقص‌هایی دارند و همیشه واسطه‌ها و دلالان هم راه‌های دور زدن سیاست‌های دولت را یاد می‌گیرند، مانند موضوع مربوط به فرارهای مالیاتی که رخ داد و می‌دهد، بنابراین هر چند راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا قدم خوبی بود اما بعید است در نهایت کارنامه خوبی داشته باشد.

افقه در پاسخ به این پرسش که چه اقدامی می‌تواند باعث کنترل نرخ ارز شود، افزود: یک سوی نرخ‌گذاری ارز به موضوع عرضه برمی‌گردد و برای داشتن ارز در کشور هم باید صادرات رونق داشته باشد، هر چند صادرات کشور برقرار است اما این صادرات هم پرهزینه است و تا مادامی که دو مساله تنش در منطقه و تداوم تحریم‌ها وجود داشته باشد و به صورت کامل برطرف نشود نمی‌توان به یک روال عادی در تجارت خارجی دست پیدا کرد.

نیازمند حل مساله FATF هستیم

این اقتصاددان با بیان اینکه نیازمند حل مساله FATF هستیم، ادامه داد: با حل این موضوع ورود و خروج ارز و مشکلات مالی هم حل خواهد شد در غیر این صورت سیاست‌های بانک مرکزی در خصوص ارز هم کوتاه‌مدت و انفعالی خواهد بود و بعید است بازار ارز هم به ثبات برسد.

افقه خاطرنشان کرد: در مورد نرخ ارز حتی اگر کشور تحریم هم نباشد برخی از مسائل ریشه‌ای هستند و به نظام ارزشی حاکم و تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازانی برمی‌گردد که گاهی اولویت‌شان توسعه کشور و حتی معیشت مردم نیست و یکسری از اهداف سیاسی دیگر را پیگیری می‌کنند همان‌گونه که در سه دهه قبل هم شاهد آن بودیم تنها با سیاست‌گذاری‌های اقتصادی مشکلات حل نمی‌شود.

او تصریح کرد: در حال حاضر که درآمدهای نفتی هم محدودتر شده است، عملا نقش بانک مرکزی و وزارت اقتصاد به عنوان دو سیاست‌گذار پولی و مالی کشور کمرنگ‌تر شده‌اند و این دو نهاد هم تحت تاثیر عوامل غیراقتصادی داخلی قرار دارند و در میان تنش‌های منطقه‌ای و تحریم‌ها هم قرار گرفته‌اند، بنابراین گاهی این مدل از سیاست‌های بانک مرکزی در جهت کاهش آثار حادثه‌ها و اتفاقات خارج کشور هستند.

کاهش ریسک نوسانات با بازار سلف ارزی

کامران ندری، کارشناس حوزه پولی و بانکی در مورد راه‌اندازی بازار سلف ارزی به «اعتماد» گفت: راه‌اندازی این بازار تا حدودی ریسک واردکنندگان را کم خواهد کرد، زمانی که واردکننده‌ای کالایی را وارد می‌کند و ماه بعد می‌خواهد آن را تسویه کند معمولا نگران افزایش نرخ ارز است و با راه‌اندازی این بازار می‌تواند این اطمینان را داشته باشد که در دو ماه آینده با مشکل افزایش بالای نرخ ارز روبه‌رو نخواهد شد و از امروز این ارز را پیش خرید کند.

ندری با بیان اینکه بازار سلف ریسک نوسانات نرخ ارز در معاملات را پوشش می‌دهد، افزود: اگر امکان پیش‌خرید ارز در بازار مهیا شود این مساله می‌تواند به تجار و بازرگانان کمک کند، البته این بازار دارای ضعف‌هایی هم هست و ممکن است باعث تشدید سفته‌بازی شود.

نگرانی از حملات سفته بازانه در بازار ارز

او با اشاره به‌شدت تحریم‌ها و کمبود ارز در کشور تصریح کرد: چندی قبل خرید و فروش اوراق آتی ارز و طلا ممنوع شد، لذا راه‌اندازی بازار سلف ارز هر چند در شرایط عادی می‌تواند کمک‌رسان تجار باشد تا ریسک قابل پیش‌بینی نوسانات نرخ ارز را کاهش دهد اما در شرایط غیرعادی مانند شرایط تحریمی که ممکن است کشور با مشکل تامین ارز مواجه شود و نتواند از دخایر ارزی خود استفاده کند این ابزارها می‌تواند مورد استفاده سفته‌بازان و سوداگران قرار گیرد و باعث دامن زدن به جو ملتهب ارزی شود.

ندری خاطرنشان کرد: در صورتی که بانک مرکزی قادر به مدیریت حملات سفته‌بازانه باشد باعث گشایش بازار ارز خواهد شد.

مشکلات اقتصادی تنها

با رفع تحریم‌ها برطرف می‌شود

او با اشاره به راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا نیز افزود: راه‌اندازی این قبیل از بازارها به گونه‌ای به پیش‌بینی سیاست‌گذاران از تشدید تحریم‌ها و بخش دیگر هم به شرایط بد اقتصادی برمی‌گردد و زمانی که پیش‌بینی و چشم‌انداز اقتصادی مثبت نباشد طبیعتا شاهد این التهابات و بحران‌های ارزی نیز خواهیم بود، هر چند شکل‌گیری بازارهای متشکل ارزی تا حدودی به اقتصاد کشور کمک می‌کند اما مساله اصلی تحریم‌هاست که باید برداشته شود.

ندری گفت: هر چند این بازارها تا حدودی از شدت اثرات تحریم‌ها بر بازار پول کم می‌کند اما مشکلات اقتصادی تنها با رفع تحریم‌ها برطرف خواهد شد و ایجاد بازار مبادله ارز و طلا و بازار سلف کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کند و اثرات تحریمی با این بازارها از بین نخواهد رفت.