نقشه معماری چیست؟

نقشه معماری (Architectural Drawings) چیزی بیش از یک پلان طبقه و ارتفاع است! در حقیقت، پلان معماری نقطه شروع هر پروژه ساختمانی است. در طرح‌های معماری اطلاعات بسیار زیادی وجود دارند که باید از طریق مجموعه‌ای از نقشه‌ها نشان داده شوند. اگرچه این نقشه‌ها برای پیشبرد فاز معماری پروژه از اهمیت بالایی برخوردار هستند، اما اکثر پلان‌های معماری در یک مجموعه کاملی از نقشه‌های کاربردی قرار می‌گیرند تا ارتباط بیشتری با شیوه ساخت و ساز پیدا کنند. در حقیقت، بدون وجود نقشه معماری نمی‌توان هیچ پروژه ساختمانی را شروع کرد، زیرا سازندگان و مهندسان به یک طرح کلی از پروژه نیاز دارند. برای اینکه بدانید پلان معماری چیست؟ با مقاله دیگری از کلینیک مشاوره صنعت ساختمان همراه باشید.

نقشه معماری چیست؟

نقشه‌های معماری بیشتر از آثار هنری سرچشمه می‌گیرند. در دوره رنسانس ایتالیا، نقاشان، مجسمه سازان و هنرمندان مشهور، نقشه‌های به خصوصی را از ساختمان‌ها و سازه‌هایی غیر متعارفی که در ذهنشان بود را بر روی کاغذ می‌کشیدند. بسیاری از این تصاویر (مانند یک کلیسای سیستین) بعدها در کنار هم قرار گرفتند تا به یک ساختار واقعی تبدیل شوند.

در آن زمان، نقشه‌های معماری به مانند آنچه امروزه مشاهده می‌شود، فاقد اندازه گیری و علائم نقشه خوانی بودند. آنها صرفاً تصاویری بودند که هنرمند در ذهن داشت و این وظیفه تیم سازنده بود که بفهمند چطور می‌توانند به بهترین شکل آن را اجرا کنند.

اما امروزه، در یک تعریف جامع باید گفت: «نقشه معماری به عنوان نوعی ارتباط بصری، بخش اساسی در طراحی یا ساخت هر پروژه ساختمانی است». پیاده سازی ایده‌ها و افکار طراح در مجموعه نقشه‌ها و اسنادی خاصی ارائه می‌شوند که به طور واضح و دقیق بیانگر عناصری هستند که باید چگونه و در کجا ساخته شوند.

نقشه‌های معماری مجموعه پلان‌هایی هستند که در اختیار مجریان قرار می‌گیرند تا آنها بتوانند چشم انداز بهتر و دقیق‌تری نسبت به خصوصیات ساختمان (پلان طبقات، ابعاد، مقیاس‌های اندازه‌گیری و موارد دیگر) داشته باشند. نقشه‌های معماری عموماً توسط مهندس معمار (آرشیتکت) طراحی می‌شوند تا به خوبی نشان دهنده ارتباط مؤثر ایده و اجرا باشند. به طور کلی، این نقشه‌ها حاوی اطلاعات و علائم پیچیده‌ای هستند که باید به درستی خوانده شده و پیاده سازی شوند.

هدف از ترسیم نقشه معماری

مزیت اصلی نقشه‌های معماری این است که می‌توان قبل از شروع ساخت و ساز، برنامه و بودجه مناسب را ایجاد کرد. بدون پلان‌های معماری، بسیاری از اجزای ساختمان تا زمان شروع ساخت و ساز نامعلوم هستند. ترسیم نقشه‌های معماری برای تهیه یک قیمت گذاری دقیق در پروژه یا تهیه یک برنامه واقع بینانه برای یک پیمانکار عمومی ضروری است.

پلان‌های معماری اکثر جنبه‌های درگیر در یک پروژه را نشان داده و به یک سازنده اجازه می‌دهند تا براساس آن بتوانند برنامه ریزی‌های عملیاتی مؤثری را ترتیب دهند. پیمانکاران می‌توانند با استفاده از نقشه‌های معماری، منابع مورد نیاز، نیروی کار مورد نظر، وسائل و تجهیزات تهیه کنند.

نقشه معماری شامل چه مواردی است؟

پلان‌های معماری اغلب شامل موارد زیر هستند:

پلان طبقات: پلان طبقات نمایی دو بعدی از قرار دادن دیوارها، تفکیک فضاها، جانمایی و ویژگی‌های خاص دیگر را نشان می‌دهد که به طراحی کلی خانه در صفحه افقی می‌پردازد. نقشه‌های طبقات شامل ابعادی فضاها (اتاق‌های خواب، حمام، سروس بهداشتی، آشپزخانه، پذیرایی، نشیمن و موارد دیگر)، ضخامت دیوارها بوده و فرصتی برای پیاده سازی ویژگی‌های خاص طراحی را فراهم می‌آورد. پلان مبلمان، پارکینگ و پشت بام نیز جزئی از پلان طبقات محسوب می‌شوند.

سایت پلان: سایت پلان، موقعیت یک ساختمان بر روی صفحه افقی (با مقیاس تعیین شده) را را نشان می‌دهد، اما شامل کلیه ویژگی‌هایی است که خانه بر روی آن قرار گرفته است. عملاً سایت پلان شامل موارد زیر است:

• محل خانه در سایت
• محوطه سازی
• سنگفرش
• دسترسی‌ها (معابر اصلی و فرعی)
• وضعیت نور و اقلیم
• الگوها و بافت معماری
• پوشش گیاهی منطقه مورد احداث

نقشه نما: در جایی که پلان طبقات، نمایشی دو بعدی از هدف طراحی در صفحه افقی است، یک نقشه نما طرح بیرونی ساختمان را در صفحه عمودی نشان می‌دهد. نقشه‌های نما می‌توانند شامل نمای اصلی، پشتی و هر یک از دو طرف ساختمان باشند. نقشه نما نیز شامل خطوط اندازه گیری است که مستقیماً با ابعاد موجود در نقشه کف مطابقت دارد که به دیواره بیرونی و ویژگی‌های آن مانند پنجره‌ها و درب‌ها مربوط می‌شود.

نقشه جزئیات: نقشه‌های جزئیات بیشتر در مورد چگونگی ساخت فونداسیون، دیوارها، سقف و ویژگی‌های اجرایی پروژه می‌پردازد. برای مثال، پلان فونداسیون، جزئیات اجرایی سقف، جزئیات عایق بندی، اتصالات (سازه فولادی و بتنی)، پلان ستون گذاری، تیرریزی و موارد دیگر نیز در این بخش قرار می‌گیرند.

نقشه مقاطع (کراس سِکشن): نقشه‌های مقطع نوعی از نقشه‌ جزئیات است که از طریق صفحه عمودی بریده می‌شود تا جزئیات ارتفاعی پروژه نمایان شود. نقشه مقاطع می‌تواند شامل مقطع پله‌ها، تراز عمودی طبقات، جزئیات فونداسیون و موارد دیگر باشد. هدف از نقشه‌های مقاطع، ایجاد یک دید کلی از نمای جانبی به داخل ساختار است.

نقشه ارائه: نقشه‌های ارائه اغلب شامل پروژه‌های ایزومتریک و آکسونومتریک به عنوان بخشی از یک ارائه هستند. این نقشه‌ها در روند ساخت و ساز مفید نیستند، اما برای نشان دادن به مشتری‌ها در مورد چگونگی ظاهر ساختمان در یک حالت تمام شده سه بعدی مفید هستند. نقشه‌های ارائه اغلب شامل ویژگی‌های حجمی، مبلمان و محوطه سازی هستند. هنگامی که طراحان در حال رقابت برای عقد قرارداد با مشتری هستند، این نقشه‌ها ارائه می‌شوند.

نقشه‌های معماری در چند فاز تهیه می‌شوند؟

به طور کلی، پلان‌های معماری در سه فاز مختلف به شرح زیر تهیه می‌شوند:

فاز صفر معماری

قبل از اینکه طرحی با مداد روی کاغذ کشیده شود، طراح یا معمار وقت خود را برای درک اهداف پروژه و بینش‌های طرح معماری در مورد عوامل کاربردی، عادات سبک زندگی و ارزش‌های زیبایی اختصاص خواهد داد. مکالمات باز، بازدید از سایت و به اشتراک گذاری تصاویر الهام بخش به طراح کمک می‌کند تا دامنه و چشم انداز پروژه را تصحیح کند.

در طی این مرحله، طراح با سازنده همکاری خواهد کرد تا لیست نیازها، کاربردها و محدودیت‌هایی که به شکل گیری طراحی کمک می‌کند را تهیه کنند. این ممکن است شامل مطالعات معماری (اقلیم، بافت منطقه، ضوابط و استانداردها)، توپوگرافی سایت، مسائل مربوط به مهندسی خاک و ژئوتکنیک، توجیه فنی و اقتصادی و مواردی از این قبیل مورد بحث قرار می‌گیرد.

در این مرحله مهم است که یک برنامه ریزی تعریف شده که شامل بودجه کلی پروژه و جدول زمان‌بندی است ارائه شود. فاز صفر معماری برای روشن کردن وضعیت پروژه قبل از ترسیم نقشه انجام می‌شود و ماهیتی تحقیقاتی دارد.

فاز یک معماری

پس از تعیین الزامات و مطالعات معماری، حال ایده‌های مفهومی پروژه آماده انتقال به نقشه شماتیک است. طراحی شماتیک نقطه‌ای است که در آن طراح از طریق ایده‌ها، محدودیت‌ها و پتانسیل‌های یک پروژه کار می‌کند.

این مرحله با هدف نهایی طراحی محل قرارگیری سایت، شکل و اندازه ساختمان، روابط و اندازه اتاق‌ها و نمای بیرونی پروژه انجام می‌شود. مهندس معمار با درک چگونگی ظاهر، عملکرد و احساس ساختمان، طرح شماتیک که همان نقشه معماری فاز یک است را طراحی می‌کند.

در حین طراحی فاز یک، طراح یا معمار نقشه‌هایی از جمله سایت پلان، پلان طبقات، ارتفاعات، مقاطع و مدل‌های دیجیتال یا موارد اولیه پروژه را فراهم می‌کند. طرح طبقه ساختمان، ابعاد کلی و سایر جزئیات اصلی نیز در این مرحله مشخص خواهند شد.

طراحی شماتیک می‌تواند شامل نقشه‌ها و توصیه‌های اولیه مشاوران فرعی مانند مهندسان عمران، مهندسان ژئوتکنیک، طراحان منظره یا نقشه برداران نیز باشد. هرگونه تغییر، موارد چالش برانگیز در ترسیم نقشه‌های معماری نیز در این مرحلخ انجام می‌شود.

فاز دو معماری

با تکمیل طراحی شماتیک، مرحله توسعه طراحی آغاز می‌شود. این مرحله فرآیندی است که هرگونه ملاحظه باقی‌مانده برطرف می‌شوند. نقشه‌های معماری در این مرحله شکلی تخصصی‌تر به خود می‌گیرند و به مفصل‌تر و پرمحتواتر ارائه می‌شوند.

تعامل و هماهنگی با طراحان دیگر، مهندسان و مشاوران برای تحقیق و توسعه نقشه‌های سازه‌ای ساختاری، مکانیکی، لوله کشی و سیستم الکتریکی مورد نیاز است. همه این فرآیندها برای انسجام و هماهنگی بیشتر در مرحله اجرای ساخت و ساز انجام می‌شوند.

با نزدیک شدن به توسعه طراحی، مجموعه نقشه‌های معماری به شکلی نهایی در می‌آیند و به دنبال آن دیگر هیچ تغییر مهمی نباید اعمال شود. برای ایجاد مسیر ساده‌تر در ساخت و ساز، ایده‌آل است که تمام فعالیت‌های مربوط به معماری در این مرحله انتخاب شوند.

کلام آخر

نقشه معماری یک راهنمای کلی برای نحوه پیاده سازی ایده‌ها برای مرحله اجرا است. با ترسیم پلان‌های معماری، می‌توان اطمینان پیدا کرد که یک ساختمان طبق آنچه در نظر گرفته شده اجرا می‌شود تا سال‌ها تداعی بخش زندگی باشد. نقشه‌های معماری اجازه می‌دهند تا مسائل قبل از شروع ساخت حل و فصل شوند. آنها چشم انداز اصلی پروژه ساختمانی هستند و به افراد یک دید کلی از آنچه می‌خواهد از هیچ ساخته شوند را ارائه می‌دهند.